Bevorderen kantoorwerkplekken de gezondheid?
5 februari 2020
De werkplek was een van de weerkerende thema’s op de Vakbeurs Facilitair & Gebouwbeheer, eind januari 2020 in de Jaarbeurs Utrecht. Werkomgevingen krijgen kwalificaties als ‘happy’, ‘smart’, ‘groen’ of ‘gezond’. Indirect is er veel aandacht voor gezondheid via onderwerpen als afval, ons eten en drinken, binnenmilieu, omgeving. Een verlanglijstje alsof het Sinterklaas is: kennelijk willen we dit allemaal?
Wat weten we op basis van een recent gepubliceerde wetenschappelijke studie?
Wat weten we eigenlijk over de relatie tussen kantoorruimte en welzijn en gezondheid van de medewerker? Om een antwoord te vinden op die vraag sloegen het Center for People and Buildings en TUDelft de handen ineen. Zij inventariseerden wat de wetenschappelijke literatuur ons in dit opzicht te vertellen heeft.
In januari 2020 verscheen het resultaat van de gezamenlijke inspanningen: het artikel ‘The relationship between interior office space and employee health and well-being – a literature review’ van onderzoekers Susanne Colenberg (CfPB), Tuuli Jylhä en Monique Arkesteijn (TUDelft/BK/MBE) in het blad Building Research & Information. Zie hier: https://doi.org/10.1080/09613218.2019.1710098
.png)
In dit bericht gaan we kort in op de hoofdzaken van de studie, het artikel en wat het ons brengt. In de komende weken zullen we de verschillende onderwerpen nader toelichten. Ook willen we aandacht besteden aan de wat meer fundamentele vraag ‘Hoe komt het dat gezondheid zo sterk in de aandacht staat?’
Doelen
We hebben met onze berichtgeving over dit onderzoek twee doelen:
- Ruchtbaarheid geven aan dit artikel, dat ‘state of the art’-inzicht biedt in wat wij weten en wat we niet weten. We hopen dat het effect is dat er binnenskamers, in vakpers en op podia met enige omzichtigheid en bescheidenheid gesproken wordt over de relatie werkplek en gezondheid.
- Bewustzijn bevorderen bij doelgroepen zoals management, FM, HR en medezeggenschap over enerzijds de bijdrage van werkplekken aan gezondheid van medewerkers: de kansen en de beperkingen, en anderzijds wat er nog aan onderzoekswerk moet gebeuren als we een beter en dieper begrip willen krijgen over het onderwerp.
Onze studie
Wat weten we? Dat het kantoorontwerp van invloed is, waspecten een rol spelen, en hoe gedifferentieerd die rol is. Maar we weten – afgaande op de vragen of beweringen over de relatie tussen kantoor en gezondheid nooit genoeg. Mensen stellen vragen over ‘hard’ bewijs, beweren van alles over (ingrepen in) het kantoor en de effecten. Wat is waar?
De beroepsziekten die samenhangen met binnenmilieu zijn beperkt en het percentage meldingen daalt. Het percentage beroepsziekten dat samenhangt met psychosociale belasting is 10 keer zo hoog en stijgt (Kerncijfers beroepsziekten 2019 klik hier).
Op de werkplek is veel werkdruk en stress door bijvoorbeeld gebrek aan autonomie (zie het recente WRR-rapport Het Betere Werk). Stress kun je ervaren als je in een flexkantoor geen werkplek van je keuze kunt vinden, of niet kunt ontsnappen aan het geluid in een kantoortuin. Natuurlijk hangt niet alle stress en gebrek aan gezondheid met de werkplek samen, maar het is een onontgonnen terrein. Tijd voor actie. Onderstaande figuur geeft verbanden die we onderzochten.
Weetjes
Een eenvoudige vraag aan Google met de termen ‘werkplek’ en ‘gezondheid’ levert miljoenen referenties op. Daar kun je niks mee. We hebben onze zoektocht beperkt tot wetenschappelijke literatuur van de laatste 25 jaar (1993-2018). Zelfs dan begint ons werk met het doornemen van 2.816 artikelen.
Wat ons opviel was dat 90% van de papers van de laatste 10 jaar is en 50% zelfs van de laatste 5 jaar. Dat wijst naar een toenemende onderzoeksactiviteit, die niet alleen verklaard wordt door een toevallige interesse van onderzoekers. Er is een onderbuikgevoel dat we meer moeten weten.
Er is veel te zeggen over de onderzoeksmethode in de vele geanalyseerde studies, het gebrek aan transparantie daarin, de moeilijkheid om begrippen te definiëren, en als dat niet lukt formuleer je maar weer je eigen taal. En ook zie je dat in veel studies statistische correlatie en causaliteit nogal eens verward worden. Er wordt soms te gemakkelijk gedacht in termen van ‘oorzaak > gevolg’ of ‘dosis> effect’.
Voor nu volstaan we met u te wijzen op het artikel dat we publiceerden. Dat is hier te vinden.
Meer over de onderwerpen
In een zestal blogs zullen we dieper ingaan op de bevindingen uit de literatuurstudie. De komende tijd kunt u nadere informatie verwachten over de volgende onderzochte aspecten:
- Layout (19 februari)
- Meubilair (26 februari)
- Licht (4 maart)
- Groen (9 maart)
- Control op de werkplek (18 maart)
- Geluid (28 maart)
Er is daarbij telkens aandacht voor de relatie met volgende vier aandachtsgebieden:
- Ziekteverzuim
- Fysiek welzijn (Physical well-being): uitgewerkt in 12 variabelen
- Psychologisch welzijn (Psychological Well-being): uitgewerkt in 5 variabelen
- Sociaal welzijn (Social well-being): uitgewerkt in 2 variabelen
Er komt dus heel wat langs. Wilt u snel een overzicht, dan is in het artikel Tabel 8 de moeite waard.
Tot slot
We eindigen met een artikel over de vraag: waarom heeft gezondheid zo sterk onze aandacht gegrepen? En dat sluit aan bij de observaties die we hadden op de beurs Facilitair & Gebouwbeheer: er worden zoveel producten en diensten aangeboden die ons ogenschijnlijk meer ‘controle’ geven over mens, gebouwen en werkomgevingen. Dat is een fenomeen dat belicht moet worden. Want bieden al die producten en services ons daadwerkelijk de beloofde controle? Controle en maakbaarheid liggen dicht bijeen. Zou dat ook gelden voor onze gezondheid en vitaliteit? En als dat in de praktijk van de werkomgeving niet zo is? Hoe leven en werken we dan voort?
Contactpersoon
